Sınır koyma, anne babaların çocuklarına istenen davranışlarla ilgili genel kuralları ve beklentilerini öğretmek için kullandıkları bir yoldur. Çocuklara toplumun, kültürün ve ailenin kurallarını öğretmek için sınır koyma yolu kullanırız
Çocuklar, hayata gözlerini açtıkları toplumun ve ailenin kurallarını anlamak isterler ve buna ihtiyaç duyarlar. Onlardan ne beklendiğini, diğer insanlarla birlikteyken durdukları yeri, ne kadar ileri gidebileceklerini ve çok ileri gittikleri zaman neler olacağını bilmek isterler. Büyüdükçe artan beceri ve kapasitelerini ölçebilmek ihtiyacındadırlar. Sınırlar, bu öğrenme ve keşfetme sürecinde çok önemli bir role sahiptir,bundan kaynaklı sınırılar çocuklar için önemlidir ama anne babaların öğretmeye çalıştıkları dersler gönderilen sinyaller çok net olmadığı zaman kolayca yıkılabilirler. Sınırlara hayatımızın her döneminde ihtiyaç duyarız. Bu yüzden sınır koymayı sonlandırmak için bir zaman dilimi yoktur. Sınır koymaya başlamak içinse en uygun dönem 2,5-3 yaş aralığıdır.
ÇOCUKLAR NEDEN SINIRLARA İHTİYAÇ DUYAR?
1- Sınırlar, çocukların çevresindekileri öğrenmelerine yardımcı olur.
2- Sınırlar çevre tarafından beklenen davranışların tanımlanmasını sağlar.
3-Sınırlar, insanlarla olan ilişkileri belirler.
4- Sınırlar, çocuğun gelişimi destekleyerek büyümesine yardımcı olur.
5- Sınırlar çocuğun güvenliğini sağlar.
Kurallarımızın ve beklentilerimizin çocuklara net bir şekilde ulaşması için sözlerimizi kullanırız. Çocuklara sınırlarla ilgili sözlerin sağlıklı ulaşabilmesi için bilmemiz gereken bazı noktalar vardır.
BU NOKTALAR NELERDİR?
• Amacımız çocuğa tepki vermek değil davranışına tepki vermektir.
• Çocuklarınıza her zaman sakin bir ses tonuyla, kesin mesajlar mesajlar vermeliyiz ve mesajlarımızı davranışlarımızla pekiştirmeliyiz. Net ulaşan bilgiler çocukların daha az itiraz da bulunmalarını sağlar. Çünkü bu kuralara ve beklentilere uymaları gerektiğini bilirler. Gevşek sınırlar ise, sadece sözde kalır ve davranışa geçmezler. Çocukların hayatta istedikleri şey netliktir. Kesin bir tavır göremeyen çocuk anne babasının kendine koyduğu her sınırı ihlal etmeye çalışacaktır.
• “Lütfen televizyonu kapatır mısın ? ya da ben kapatacağım.” Çocuğunuz televizyonu istediğiniz zamanda kapatmıyorsa televizyonu siz kapatın.
• “Yemeğini masa da yer misin yoksa onu almak zorunda kalacağım.” Çocuğunuz masa yerine ısrarla oturma odasında bir şeyler yemek istiyorsa yiyeceği şeyi çocuğunuzun elinden almalısınız.
• “Yatağa ya da dışarı gitmeden önce oyuncaklarını toplar mısın?” Çocuğunuz etrafa saçtığı oyuncaklarını toplamayı red ediyorsa, toplamadığı oyuncakları birkaç gün süre ile kaldırın.
• Çocuğun yaşına ve içinde bulunduğu gelişim dönemine uygun olmalıdır.
• Sınırlar tutarlı bir şekilde uygulanmalıdır. Çocuğumuzun evde yalnızca 1 saat ekrana bakmasına izin verirken, dışarıda bunu saatlerce yapmasına göz yummak çocuğun kafasının karışmasına ve sınırların önemini yitirmesine sebep olur. Anne babanın kendi içinde tutarlı olması da oldukça önemlidir. Ebeveynlerden biri evet derken diğerinin hayır demesi oldukça yanlış bir tutumdur.
• Çocuğu tehdit etmek yerine olayın sonuçlarından haberdar etmek gerekir. Örneğin; ‘‘ona vurmayı bırakmazsan seni öğretmenine şikayet ederim’’, demek yerine bedele odaklamak, ‘‘ona vurmayı bırakmazsan, onu elinden almak zorunda kalırım’’
• Sınır koyarken odaklanmamız gereken kişi çocuktur, sorumluluk çocuktadır, o yüzden ‘‘biz’’ kelimesini kullanmıyoruz. Örneğin;‘‘Biz onu yere vurmuyoruz’’ değil, ‘’O yere vurmak için değil’’, diyoruz.
• Duvarı boyamak isteyen bir çocuk;
1. Duvarı boyamak istediğini biliyorum.
2. Duvar boyamak için değil.
3. Kağıtları boyayabilirsin.
4. Duvarı boyamayı seçersen bugün boyalarınla oynamamayı seçmiş olursun.
• Kardeşine vurmak isteyen bir çocuk
1. Öfkeli olduğunu ve kardeşine vurmak istediğini biliyorum.
2. Kardeşin vurmak için değil.
3. Hacıyatmaza vurabilirsin.
4. Kardeşine vurmayı seçersen seni 5 dakika molaya çıkarmamı seçmiş olursun.
• Tablet oynama süresini aşmaya çalışan bir çocuk
1. Daha çok tablet oynamak istediğini biliyorum, bu hoşuna giderdi.
2. Tablet, bu kadar uzun süre oynamak için değil.
3. Daha fazla tablet oynamakta ısrar etmeyi seçersen yarın tablet oynamamayı seçmiş olursun, ısrar etmemeyi seçersen yarın tablet oynamayı seçmiş olursun.
Psk.Tutku KÜÇÜK
